Vafþrúðnismál | Les dits de Vafthrudnir |
|
|
Óðinn kvað : | Odin dit : |
1. Ráð þú mér nú, Frigg, Alls mik fara tíðir ; Forvitni mikla Kveð ek mér Á fornum stöfum Við þann inn alsvinna jötun. |
1. Conseille-moi maintenant, Frigg, Je désire aller visiter Vafthrudnir ; Grande curiosité Ai-je de parler Danciennes histoires Avec ce tout-savant géant. |
Frigg kvað : | Frigg dit : |
2. Heima letja Ek munda Herjaföðr Í görðum góða ; því at engi jötun Ek hugða jafnramman Sem Vafþrúðnir vera. |
2. Je préférerais garder Herjafödr chez lui Entre les murs des dieux, Car je ne pense pas Quil existe un géant Plus puissant que Vafthrudnir. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
3. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaða, Fjölð ek reynda regin ; Hitt vil ek vita, Hvé Vafþrúðnis Salakynni sé. |
3. Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Cela, je veux savoir : Comment est la demeure De Vafthrudnir. |
Frigg kvað : | Frigg dit : |
4. Heill þú farir ! Heill þú aptr komir ! Heill þú á sinnum sér ! ði þér dugi, Hvars þú skalt, Aldaföðr, Orðum mæla jötun ! |
4. Heureux, tu pars, Heureux, tu reviendras Heureux sois-tu sur ton chemin ! Que ta sagesse taide, Aldafödr, Là où, Aldafödr, Tu disputeras une joute verbale avec le géant. |
5. Fór þá Óðinn At freista orðspeki þess ins alsvinna jötuns ; At höllu hann kom, Ok átti Íms faðir ; Inn gekk Yggr þegar. |
5. Alors, Odin partit Eprouver la sagesse en mots Du tout-savant géant. Il arriva à la halle Que possédait le père de Imr ; Yggr entra derechef. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
6. Heill þú nú, Vafþrúðnir, Nú em ek í höll komin Á þik sjalfan sjá ; Hitt vil ek fyrst vita, Ef þú er fróðr sér Eða alsviðr jötunn. |
6. Salut à toi, Vafthrudnir, Me voici arrivé dans ta halle Pour te voir toi ; Ceci je veux savoir en premier lieu Si tu es sage Ou tout-savant, géant. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
7. Hvat er þat manna, Er í mínum sal Verpumk orði á ? Út þú né komir Órum höllum frá, Nema þú inn snotrari sér |
7. Quel est cet homme, Qui dans ma salle Me lance des mots ? Tu ne sortiras pas De notre halle, À moins que tu ne sois le plus savant. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
8. Gagnráðr ek heiti, Nú emk af göngu kominn, þyrstr til þinna sala ; Laðar þurfi- Ef ek lengi farit- Ok þinna andfanga, jötunn. |
8. Gagnradr je mappelle, Je suis venu maintenant Du chemin dans ta halle, assoiffé ; Sans toit Jai longuement voyagé Jai besoin de ton hospitalité, géant. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
9. Hví þú þá Mælisk af golfi fyrir ? Far þú í sess í sal ! þá skal freista, Hvárr fleira viti, Gestr eða inn gamli þulr. |
9. Pourquoi donc, Gagnradr, Parles-tu du sol ? Avance dans la halle vers le siège ! Alors nous débattrons Lequel des deux en sait davantage, Linvité ou le vieux sage. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
10. Óauðigr maðr, Er til auðigs kemr, Mæli þarft eða þegi ; Ofrmælgi mikil, Hygg ek, at illa geti Hveim er við kaldrifjaðan kemr. |
10. Lhomme pauvre Lorsquil vient chez le riche, Quil parle si nécessaire ou quil se taise ; Grande arrogance, Je pense ne convient pas À celui qui vient chez le rusé. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
11. Seg þú mér, Gagnráðr, Alls þú á golfi vill þíns um freista frama, Hvé sá hestr heitir, Er hverjan dregr Dag of dróttmögu ? |
11. Dis-moi Gagnradr, Puisque du sol Tu veux éprouver ton renom, Comment sappelle ce cheval Qui tire chaque jour Au-dessus des peuples ? |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
12. Skinfaxi heitir, Er inn skíra dregr Dag of dróttmögu ; Hesta beztr þykkir hann með Hreiðgotum ; Ey lýsir mön af mari. |
12. Il sappelle Skinfaxi, Il tire le clair jour Au-dessus des peuples ; Pour le meilleur des chevaux Il est tenu par les Hreidgoths, Toujours la crinière du cheval brille. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
13. Seg þú þat, Gagnráðr, Alls þú á golfi vill þíns um freista frama, Hvé sá jór heitir, Er austan dregr Nótt of nýt regin ? |
13. Dis-moi ceci Gagnradr, Puisque du sol Tu veux éprouver ton renom, Comment sappelle cet étalon Qui, de lest, Tire la nuit sur les utiles dieux ? |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
14. Hrímfaxi heitir, Er hverja dregr Nótt of nýt regin ; Méldropa fellir hann Morgin hvern ; þaðan kemr dögg um dala. |
14. Il sappelle Hrimfaxi, Lui qui Tire chaque nuit sur les dieux utiles. Il laisse tomber de lécume Chaque matin ; De là vient la rosée dans les vallées. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
15. Seg þú þat, Gagnráðr, Alls þú á golfi vill þíns um freista frama, Hvé sú á heitir, Er deilir með jötna sonum Grund ok með góðum ? |
15. Dis-moi ceci Gagnradr, Puisque du sol Tu veux éprouver ton renom, Comment sappelle cette rivière Qui divise la terre Entre les fils des géants et les dieux ? |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
16. Ífing heitir á, Ifing, Er deilir með jötna sonum Grund ok með góðum Opin renna Hon skal um aldrdaga ; Verðrat íss á á. |
16. Elle sappelle, Divise la terre entre les fils des géants Et les dieux ; Elle coule libre Pour toujours, La glace naura prise sur elle. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
17. Seg þú þat, Gagnráðr, Alls þú á golfi vill þíns um freista frama, Hvé sá völlr heitir, Er finnask vígi at Surtr ok in svásu góð ? |
17. Dis-moi ceci Gagnradr, Puisque du sol Tu veux éprouver ton renom, Comment sappelle cette plaine Où se rencontreront pour se battre Surtr et les aimables dieux ? |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
18. Vígríðr heitir völlr, Er finnask vígi at Surtr ok in svásu góð ; Hundrað rasta Hann er á hverjan veg ; Sá er þeim völlr vitaðr. |
18. Vigridr est le nom de la plaine Où Surtr et les aimables dieux Se rencontreront pour se battre. Sur une centaine de milles de chaque côté Elle sétend ; Cette plaine leur est destinée. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
19. Fróðr ertu nú, gestr, Far þú á bekk jötuns Ok mælumk í sessi saman ; Höfði veðja Vit skulum höllu í, Gestr, um geðspeki. |
19. Maintenant tu es sage, hôte, Viens sur le banc du géant Et parlons ensemble assis ! Nous allons mettre en jeu les têtes Dans la halle, Hôte, sur nos intelligences. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
20. Seg þú at it eina, Ef þitt ði dugir Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan jörð um kom Eþa upphiminn Fyrst, inn fróþi jötunn ? |
20. Dis cette première chose, Si ta sagesse suffit Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Doù viennent la terre Ainsi que le ciel, Sage géant ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
21. Ór Ymis holdi Var jörð um sköpuð En ór beinum björg, Himinn ór hausi Ins hrímkalda jötuns, En ór sveita sær. |
21. De la chair de Ymir La terre fut façonnée, Des os les montagnes, Le ciel du crâne Du géant de givre, Et de sa sueur la mer. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
22. Seg þú þat annat, Ef þitt ði dugir Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan máni kom, Sá er ferr menn yfir, Eða Sól it sama ? |
22. Dis cette seconde chose, Si ta sagesse suffit Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Doù vient la lune Qui voyage sur les hommes Et de même le soleil ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
23. Mundilfari heitir Hann er Mán faðir Ok svá Sólar it sama ; Himin hverfa þau skulu hverjan dag Öldum at ártali. |
23.Il sappelle Mundilfoeri. Il est le père de Lune, Ainsi que de Soleil. Ils tourneront dans le ciel Chaque jour, Afin que lhumanité compte les années. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
24. Seg þú þat it þriðja, Alls þik svinnan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan dagr un kom Sá er ferr drótt yfir, Eða nótt með niðum ? |
24.Dis cette troisième chose, Puisquils te disent savant Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Doù vient le jour Qui voyage sur le peuple, Et la nuit sans lune ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
25. Dellingr heitir, Hann er dags faðir, En Nótt var Nörvi borin ; Ný ok nið Skópu nýt regin Öldum at ártali. |
25. Dellingr il sappelle, Il est le père de Jour, Mais Nuit naquit de Nör ; Pleine lune et nouvelle lune Les utiles dieux façonnèrent Afin que lhumanité compte les années. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
26. Seg þú þat it fjórða, Alls þik fróðan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan vetr um kom Eða varmt sumar Fyrst með fróð regin ? |
26. Dis cette quatrième chose, Puisquils te disent sage Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Doù viennent lhiver Et le chaud été Chez les sages dieux ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
27. Vindsvalr heitir, Hann er Vetrar faðir, En Svásuðr Sumars. |
27. Vindsvalr il sappelle, Il est le père dHiver, Mais Svasudr est le père dEté. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
28. Seg þú þat it fimmta, Alls þik fróðan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hverr ása ellstr Eða Ymis niðja Yrði í árdaga ? |
28. Dis cette cinquième chose, Puisquils te disent sage Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Qui fut, il y a bien longtemps, Le plus ancien des Ases Ou des descendants de Ymir ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
29. Örófi vetra Áðr væri jörð sköpuð, þá var Bergelmir borinn, þrúðgelmir Varr þess faðir, En Aurgelmir afi. |
29. Dinnombrables hivers Avant que la terre ne fût façonnée, En ce temps vint au jour Bergelmir. Thrudgelmir Etait son père ; Et Aurgelmir son grand-père. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
30. Seg þú þat it sétta, Alls þik svinnan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan Aurgelmir kom Með jötna sonum Fyrst, inn fróði jötunn ? |
30. Dis cette sixième chose, Puisquils te disent savant Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Doù vint dabord Aurgelmir Parmi les fils des géants, Ô sage géant ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
31. Ór Élivágum Stukku eitrdropar, Svá óx, unz varð ór jötunn ; (þar eru órar ættir Komnar allar saman því er þat æ allt til atalt.) |
31. Des Elivagar Des gouttes de poison jaillirent Jusquà ce quen émerge un géant. Toutes nos familles En descendent Cest pourquoi elles sont toutes féroces. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
32. Seg þú þat it sjaunda, Alls þik svinnan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvé sá börn gat Inn baldni jötunn, Er hann hadfðit gýgjar gaman ? |
32. Dis cette septième chose, Puisquils te disent savant Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Comment cet intraitable géant Put-il avoir un enfant, Alors quil na pas pris de plaisir avec une géante. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
33. Undir hendi vaxa Kváðu Hrímþursi Mey ok mög saman ; Fótr við fti Gat ins fróða jötuns Sexhöfðan son. |
33. On raconte que sous les bras Du géant du givre Grandirent ensemble une fille et un fils ; Un pied engendra avec un pied Du sage géant Un fils à six têtes. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
34. Seg þú þat it átta, Alls þik fróðan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvat þú fyrst mant Eða fremst um veizt ? þú ert alsviðr jötunn. |
34. Dis cette huitième chose, Puisquils te disent sage Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Quel est ton premier souvenir Ou ce que tu sais de plus ancien ? Tu es tout savant, géant. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
35. Örófi verta Áðr væri jörð um sköpuð, þá var Bergelmir borinn ; þat ek fyrst um man, Er sá inn fróði jötunn Á var lúðr um lagiðr. |
35. Dinnombrables hivers Avant que la terre ne fût façonnée, En ce temps vint au jour Bergelmir. Tel est mon premier souvenir, Lorsque ce sage géant Fut posé dans une boîte. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
36. Seg þú þat it níunda, Alls þik svinnan kveða Ok þú, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan vindr um kemr Svá at ferr vág yfir ? Æ menn hann sjalfan um sjá. |
36. Dis cette neuvième chose, Puisquils te disent savant Et toi, Vafthrudnir, tu sais, Doù vient le vent Qui passe sur la mer ? Jamais les hommes ne le voient en personne. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
37. Hrælsvelgr heitir, Er sitr á himins enda, Jötunn í arnar ham ; Af hans vængjum Kveða vind koma Alla menn yfir. |
37. Hraelsvelgr il se nomme, Lui qui demeure aux confins du ciel, Géant à forme daigle, De ses ailes, On dit que le vent vient Sur tous les hommes. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
38. Seg þú þat it tíunda, Alls þú tíva rök Öll, Vafþrúðnir, vitir, Hvaðan Njörðr um kom ? Með ása sonum- Hofum ok hörgum Hann ræðr hundmörgum- Ok varðat hann ásum alinn. |
38. Dis cette dixième chose, Puisque tu sais tous les destins des dieux, Vafthrudnir, Doù vient Njördr ? Parmi les fils des Ases Dinnombrables temples et tertres Il gouverne Et ne fut pas engendré par des Ases. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
39. Í Vanaheimi Skópu hann vís regin Ok seldu at gíslingu góðum, Í aldar rök Hann mun aptr koma Heim með vísum vönum. |
39. En Vanaheim, Les sages puissances le façonnèrent, Et le livrèrent en otage aux dieux, ÍAu destin du monde, Il reviendra Chez lui, auprès des sages Vanes. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
40. Seg þú þat it ellipta, Hvarr ýtar túnum í Höggvask hverjan dag ? |
40. Dis cette onzième chose, Qui sont les hommes Qui se battent chaque jour dans le champ clos. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
41. Allir einherjar Óðins túnum í Höggvask hverjan dag, Val þeir kjósa Ok ríða vígi frá, Sitja meir um sáttir saman. |
41. Tous les Einherjar, Dans le champ clos dOdin Chaque jour, se battent ; Ils choisissent les morts Et sen reviennent du combat, Ils siègent ensemble, réconciliés. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
42. Seg þú þat it tolfta, Hví þú tíva rök Öll, Vafþrúðnir, vitir ? Frá jötna rúnum Ok allra góða Segir þú it sannasta Inn alsvinni jötunn. |
42. Dis cette douzième chose, Pourquoi tu sais Tous les destins des dieux, Vafthrudnir ? Parle des secrets des géants Et de tous les dieux Avec vérité, Ô tout-savant géant. |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
43. Frá jötna rúnum Ok allra gðá Ek kann segja satt, því at hvern hefi ek Heim um komit : Níu kom ek heima Fyr Niflhel neðan ; Hinig deyja ór helju halir |
43. Des secrets des géants Et de tous les dieux Je peux parler avec vérité ; Car je suis allé Dans chaque monde : Je suis allé dans neuf mondes, A Niflhel en bas, Là-bas, les hommes meurent hors de Hel. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
44. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaðak, Fjölð ek reynda regin ; Hvat lifir manna, þá er inn mæra líðr Fimbulvetr með firum ? |
44. Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Quel homme survivra Au passage Du fameux Grand Hiver ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
45. Líf ok Lífþrasir, En þau leynask munu Í holti Hoddmímis ; Morgindöggvar þau sér at mat hafa, En þaðan af aldir alask. |
45. Lif et Lifthrasir Se cacheront Dans le bois de Hoddmimir ; La rosée du matin, Ils auront pour nourriture, Deux naîtra toute lhumanité. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
46. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaðak, Fjölð ek reynda regin ; Hvaðan kemr sól Á inn slétta himin, Er þessa hefr Fenrir farit ? |
46. Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Doù viendra le soleil Dans le ciel plat, Lorsque Fenrir laura rattrapé ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
47. Eina dóttur Berr Alfröðull, Áðr hana Fenrir fari ; Sú skal ríða, þá er regin deyja, Móður brautir mær. |
47. Alfrödull enfantera Une fille, Avant que Fenrir ne la rattrape ; La jeune fille chevauchera, Lorsque les puissances mourront, Sur les routes de sa mère. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
48. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaðak, Fjölð ek reynda regin ; Hverjar eru þær meyjar, Er líða mar yfir, Fróðgeðjaðar fara ? |
48.Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Qui sont ces jeunes femmes Qui passent sur la mer, Et qui voyagent sages en esprit ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
49. þríar þjóðar Falla þorp yfir Meyja Mögþrasis ; Hamingjur einar þær er í heimi eru, þó þær með jötnum alask. |
49. Trois du peuple Sen vont sur les champs, De Mögthrasir Leurs seules Hamingjur Qui sont dans le monde, Bien quelles aient été élevées parmi les géants. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
50. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaðak, Fjölð ek reynda regin ; Hverir ráða Æsir Eignum góða, þá er sloknar Surta logi ? |
50. Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Quels Ases gouverneront Les possessions des dieux, Lorsque le feu de Surtr sera éteint ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
51. Víðarr ok Váli Byggja vé góða, þá er sloknar Surta logi ; Móði ok Magni Skulu Mjöllni hafa Vingnis at vígþroti. |
51. Vidarr et Vali Habiteront le temple des dieux, Lorsque le feu de Surtr sera éteint ; Modi et Magni Auront Mjöllnir Et seront vainqueurs à lapaisement du combat. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
52. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaðak, Fjölð ek reynda regin ; Hvat verðr Óðni At aldrlagi, þá er rjúfask regin ? |
52. Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Quelle sera la mort DOdin, Quand les puissances se déchireront ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
53. Úlfr gleypa Mun Aldaföðr, þess mun Víðarr vreka ; kalda kjafta hann klyfja mun vitnis vígi at. |
53. Le loup avalera Aldafödr, Cela, Vidarr le vengera, Les froides mâchoires du loup Il fendra Lors de la bataille. |
Óðinn kvað : | Odin dit : |
54. Fjölð ek fór, Fjölð ek freistaðak, Fjölð ek reynda regin ; Hvat mælti Óðinn, Áðr á bál stigi, Sjalfr í eyra syni ? |
54. Jai tant voyagé, Jai tant tenté, Jai tant éprouvé les puissances ; Qua dit Odin Avant quil ne monte sur le bûcher, Dans loreille de son fils ? |
Vafþrúðnir kvað : | Vafthrudnir dit : |
55. Ey manni þat veit, Hvat þú í árdaga Sagðir í eyra syni ; Feigum munni Mælta ek mína forna stafi Ok um ragna rök. Nú ek við Óðin Deildak mína orðspeki ; þú ert æ vísastr vera. |
55. Aucun homme ne sait Ce quil y a bien longtemps Tu as dit à loreille de ton fils ; Avec une bouche vouée à la mort Jai prononcé mes anciennes histoires Et parlé du Ragnarök. Jai maintenant affronté Odin Par la sagesse en mots ; Tu seras toujours le plus sage. |